İkigai: Japonların uzun ve mutlu bir ömrü hedefleyen yaşam felsefesi

11 Kasım 2021 Perşembe 01:48

BURSA ARENA / Haber Merkezi

Japoncada doğrudan dilimize çeviremediğimiz ama uzun ve mutlu bir hayat yaşamamızı sağlayabilecek bir kelime, daha doğrusu felsefe var: İkigai. BBC Seyahat Muhabiri Yukari Mitsuhaşi, hem günlük yaşantımız hem de iş hayatımızı değiştirebilecek bu felsefeyi anlatıyor:

Japonya'da özellikle büyükşehirlerde çalışanlar için iş günü genellikle oldukça stresli başlar. Metrolara doluşmuş, işe giden kalabalık bir sushi'de sıkıca birbirine yapışmış pirinç tanelerini andırdığı için, bu ruh haline "sushi-zume" adı da verilir.

Ancak Japonya'da çalışanların yaşadığı stres bununla sınırlı değil.

Ülkede sıkı hiyerarşik kurallar ve vahşi çalışma kültürü gereği birçok kişi, uzun saatler boyunca ofisten çıkamıyor. Yoğun mesai çok yaygın ve evlerine son trenle gece yarısı dönen kalabalıklar, insanların alışkın olduğu bir görüntü.

Sihirli sözcük, Japonların İkigai felsefesi olabilir. İkigai, doğrudan başka bir dile çevrilemeyen ancak yaşamda mutluluğu bulma fikri etrafında şekillenen bir felsefe. Aslen İkigai, pek çok insan için sabah kalktıklarında onlara güne devam etme gücü veren şey olarak da tanımlanabilir.

mutlu japonlar — Ikigai sabah kalkıp güne devam etmenizi sağlayabilen bir kavram.

İkigai, Batılı ülkelerde bilinen dört çemberli Venn diyagramı ile de ilişkilendiriliyor. Venn diyagramı birbiri ile kesişen dört başlıktan oluşuyor: Yapmayı sevdikleriniz, yaparken başarılı olduklarınız, dünyanın ihtiyacı olan ve size para kazandırabilecek olan.

Japonlar için ise bu felsefe biraz daha farklı.

Bir kişinin "İkigaisi" geliri ile bağlantılı olmak zorunda değil. Hatta Japonya'da 2010'da 2 bin kişiyle yapılan bir araştırmaya göre, katılımcıların yalnızca yüzde 31'i iş hayatını kendi "İkigaileri" olarak tanımlıyordu.

Elbette bir kişinin yaşamına anlam katan şey işi olabilir ama bununla sınırlı da değil.

2001'de İkigai üzerine yapılan araştırmayı yürütenlerden Toyo Eiwa Üniversitesi Klinik Psikoloji Profesörü Akihiro Hasegawa, bu kavramın günlük hayatta Japoncanın bir parçasına dönüştüğünü söylüyor.

İkigai, iki ayrı kelimeden oluşuyor.

İki: Yaşam

Gai: Değer ya da önem

'Mutluluk' kavramına benzer

Japonya'da İkigai ile ilgili pek çok kitap var ama en bilineni, "İkigai hakkında" anlamına gelen 1966 yılına ait Ikigai-ni-tsuite adlı kitap.

Kitabın yazarı psikiyatrist Mieko Kamiya, İkigai'nin "mutluluk" kavramına benzediğini ancak ikisi arasında bazı nüanslar olduğunu söylüyor.

İkigai, size şu anda kendinizi mutsuz da hissetseniz, geleceğe umutla bakabileceğiniz bir anlayış sunuyor.

Hasegawa İngilizce'ye çevrildiğinde bu kelimenin hem "bir ömür", hem de "günlük hayat" anlamına geleceğini belirtiyor. Kısacası, İkigai'yi "yaşamın amacı" olarak da niteleyebiliriz.

Hasegawa, Japon halkının günlük yaşamlarındaki ufak mutlulukları toplayarak tüm yaşamlarında tatmin duygusu yakalayabileceklerine inandıklarını keşfetmiş.

Ömrü uzatır mı?

Japonya dünyada yaşam süresi en uzun olan ülkelerin başında geliyor. Japonya'da resmi verilere göre kadınlar için yaşam süresi 87, erkekler için ise 81.

Peki İkigai felsefesi de buna katkıda bulunuyor mu?

Dünyada ortalama ömrün en uzun olduğu ülkeleri ziyaret eden ve toplumları inceleyen yazar Dan Buettner, öyle olduğunu söylüyor.

Dan Buettner, "mavi bölgeler" olarak adlandırdığı yaşam süresinin uzun olduğu yerlerden biri olan Japonya'daki Okinawa Adası'nı örnek veriyor, burada beslenme şeklinin yanında İkigai'nin de insanların daha uzun yaşamasında büyük rol oynadığını vurguluyor.

KBG84 grubu — Okinawa Adası'ndaki KBG84 dans grubundaki yaşlılar

Buettner, bu adada yaşlılığın kutlandığı ve yaşlıların da daha genç kuşaklara bilgi birikimlerini ve yaşam deneyimlerini aktarma sorumluluğu hissettiğini belirtiyor. Bu da kendi yaşamlarının dışındaki yaşamlara dokunmalarını sağlıyor, bir yaşam amacı da sunuyor. Sardunya adaları ve Kosta Rika'daki Nicoya Yarımadası'nda durumun benzer olduğunu kaydeden Buettner, bizlere üç adet liste yapmamızı öneriyor:

Değerlerimiz; Yapmayı sevdiklerimiz; İyi yaptıklarımız. Bu üçünün kesiştiği yer de, sizin İkigai'niz oluyor.

Eyleme geçin

Elbette İkigai'nin ne olduğunu bilmek yeterli değil. Buettner da "İkigai eylemdeki yaşam amacıdır" diyor. Yani harekete geçmelisiniz.

Okinawa Adası'ndaki KBG84 ismini verdiği dans grubunda yer alan yaşlılardan 92 yaşındaki Tomi Menaka, yerel Mainichi gazetesine yaptığı açıklamada onun İkigaisi'nin grubun diğer üyeleriyle beraber dans edip şarkı söylemek olduğunu söylüyor.

Başka insanların İkigaisi de pekala meslekleri olabilir.

İnsan kaynakları danışmanlık şirketi Jinzai Kenkyusho'nun CEO'su Toshimitsu Sowa, ekip ruhunun bireyselliğin önüne geçen bir değer olduğu bu kültürde, Japon çalışanların da başkaları için işe yarar bir şeyler yapmaktan, teşekkür almaktan ve meslektaşlarından saygı görmekten motive olduğunu belirtiyor.

Aynı sektörden Probity Global Search şirketinin CEO'su Yuko Takato da, işini İkigaisi olarak nitelendiren kaliteli çalışanlarla günlerini geçirdiğini ve hepsinin de hem işi konusunda yüksek motivasyona sahip, hem de hızla eyleme geçen yöneticiler olduğunu vurguluyor.

Takato'ya göre, kişinin yaptığı planları hayata geçirmeye başlaması, o planları başarılı bir şekilde tamamlamalarını da sağlıyor.

Volunteers — Ikigai aynı zamanda yaptığınız için başkalarının yaşamına nasıl yardımcı olabileceğini de düşünmek demek.

İkigai'nizi çeşitlendirin

Emeklilik, mesleğini İkigaisi haline getirmiş birinde kayıp ve boşluk hissiyatı yaratabilir.

Kariyerleri görece daha kısa sürede sonlanan atletler buna iyi bir örnek.

Engelli koşucu Dai Tamesue emekli olduktan sonra işinin yaşamındaki yerini gözden geçirmiş.

2012'de emekli olan engelli koşu şampiyonu Dai Tamesue yakın zamanda verdiği bir röportajda işi bıraktıktan sonra kendisine "Spor ile hayatta neyi başarmak istedim?" diye sorduğunu söylemişti.

Dai Tamesue, hedefinin bu başarılarla insanların algılarını değiştirmek olduğunu anladığını da sözlerine eklemişti.

Tamesue daha sonra bir şirket kurarak sporla ilgili başka şirketlere destek vermeye başladı.

Bu hikayesi ile Tamesue, İkigai'nin yaşama nasıl geçirilebildiğinin de bir örneği. Emeklilik yaşınız geldiğinde, geçmişinizi değerlendirip, bordrolarınızı toplamak dışında yaşamınız için ne yaptığınızı ve neden yaptığınızı bilmeniz faydalı olacaktır.

Bu felsefeyle ilgili bir farkındalığa sahip olmak, yaşamınızı dolu dolu geçirmenizi sağlayabilir.

BBC