Ukrayna'dan tahıl sevkiyatı başladı

Tahıl koridoru anlaşması kapsamında Ukrayna'nın Odessa Limanı'ndan ilk gemi yola çıktı. Sierra Leone bayraklı kuru yük gemisi 26 bin ton mısır taşıyor. Gemi, İstanbul'daki denetim sonrası Lübnan'a gidecek.

Milli Savunma Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada, "Razoni isimli gemi Lübnan’ın Tripoli Limanı'na gitmek üzere Odessa’dan hareket etmiştir. Geminin 2 Ağustos’ta İstanbul’da olması beklenmektedir. Gemi İstanbul’da yapılacak denetimi müteakip varış limanına intikaline devam edecektir" denildi.

Anadolu Ajansı'na konuşan Milli Savunma Bakanı Akar, "Bundan sonraki gemiler de benzer şekilde herhangi bir aksaklık çıkmadan devam edecek" dedi.

Akar, geminin yarın 15:00 civarında İstanbul Boğazı açıklarında demirleyeceğini, bunun ardından da müşterek heyet tarafından kontrol edileceğini açıkladı.

Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri António Guterres de Ukrayna'dan tahıl sevkiyatını memnuniyetle karşıladı. Guterres, "Umarım bu, küresel gıda güvenliği için çok ihtiyaç duyulan, Ukrayna limanlarından yapılacak birçok sevkiyatın ilki olur" dedi.

Rusya'nın 24 Şubat'ta Ukrayna'yı işgale başlaması sonrası Ukrayna limanlarında bulunan milyonlarca ton tahılın sevkiyatı engellenmişti. 

Ukrayna'da bloke durumdaki tahılın çıkarılması için yapılan görüşmeler sonucu, 22 Temmuz'da İstanbul'da tahıl sevkiyatı için anlaşmalar imzalanmıştı.

İmza törenine Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres de katılmıştı.

Tahıl koridoru anlaşmasının imzalanmasından saatler sonra Rusya'nın Odessa'yı vurması, sürecin başlamasını geciktirmişti.

Rusya, saldırının sevkiyatı etkileyecek altyapıyı hedef almadığını açıklamıştı.

Varılan anlaşma kapsamında Birleşmiş Milletler, Türkiye, Rusya ve Ukrayna'dan yetkililerin görev alacağı Müşterek Koordinasyon Merkezi, 27 Temmuz'da İstanbul'da açılmıştı.

Müşterek Koordinasyon Merkezi nasıl çalışıyor?

İstanbul-Maslak'taki Milli Savunma Üniversitesi yerleşkesinde konuşlandırılan Müşterek Koordinasyon Merkezi'nde Türkiye, Rusya, Ukrayna ve BM’den 5’er yetkili görev yapıyor. 20 kişilik grubun başında ise bir Türk amiral bulunuyor.

24 Şubat’tan bu yana savaş halinde olan Rusya ve Ukrayna’nın yetkilileri, tahıl koridoruna ilişkin süreci aynı odada kurulan merkezden birlikte gözlemliyor.

Ukrayna'dan tahıl sevkiyatı için kalkan gemilerin limandan ayrılış vakti, yükü, varış noktası ve varış zamanına ilişkin bilgiler Müşterek Koordinasyon Merkezi'ne aktarılacak.

Merkez, gemilerin Karadeniz’de belirlenen koridordan güvenli şekilde geçmesinden emin olmak için uzaktan ve havadan takip faaliyeti yürütecek. Gemilerin rotası, geçiş yaparken gemiye farklı kargonun yüklenip yüklenmediği de kayda geçirilecek. Aynı zamanda, belirlenen koridora başka askeri unsurların yanaşıp yanaşmadığı da denetlenecek.Askeri unsurlar koridora yaklaşamayacak

Müşterek Koordinasyon Merkezi, olası provokasyonları önlemek için belirlenen gıda koridoruna askeri gemi, uçak ya da insansız hava araçlarının yaklaşmasını da önleyecek. Bu askeri unsurların ne kadarlık bir mesafede bulunabileceklerine de Merkez karar verecek. Hiçbir taraf merkezi onayı olmadan bu bölgeye askeri unsur sokamayacak.

Görev süresi 120 gün ama yenilenebilir

Müşterek Koordinasyon Merkezi’nin kurulmasına yol açan tahıl koridoru anlaşmasının geçerliliği 120 gün olarak belirlendi. Dolayısıyla Merkez'in de ilk aşamada 120 gün görev yapması öngörülüyor. Ancak taraflardan herhangi bir başvuru gelmemesi durumunda, görev süresi otomatik olarak 120 gün daha uzatılacak.

Ukrayna’nın gemi ve silolarında 25 milyon tondan fazla tahıl ürünü olması, Rusya’nın da yıl sonuna kadar 50 milyon ton ihraç etmeyi planlıyor olması, anlaşmanın 120 günden daha uzun sürmesini gerektiriyor. Savaş ortamında gerçekleştirilen bu planın güvenlik esaslı işleyecek olması, denetim aşamalarının da yer alması gemi trafiğinin daha yavaş olması sonucunu getireceği değerlendiriliyor.

Müşterek Koordinasyon Merkezi'yle, sürecin işletilmesi sırasında ortaya çıkabilecek sorunların hızlı şekilde çözülebilmesi de hedefleniyor.

Türkiye ve BM yetkililerinin hem sürecin ortağı hem de garantörü olarak, sorunların giderilmesinde etkin bir rol oynayacakları kaydediliyor.

Müşterek Koordinasyon Merkezi’nin görevlerinden biri de gemi trafiği sırasında şüpheli bir durum halinde ya da taraflardan birinin anlaşmaların ihlal edildiği iddiası üzerine, uluslararası hukuk kurallarına uygun şekilde denetim gerçekleştirmek.

Bir geminin acil bir durum iletmesi durumunda da Merkez devreye girecek ve başta gemi mürettebatı olmak üzere gemi ve kargonun güvenliğini sağlamaya dönük adımlar atacak.  

Merkez ayrıca tarafların hiçbir şekilde ticari gemilere saldırmama sözünü tutup tutmadıklarını da teknolojik yollarla takip edecek.

BBC