Srebrenitsa Soykırımı'nın 30. yılı: Srebrenitsa'da neler yaşandı?

Tam 30 yıl önce bugün, insanlık tarihin en acı sayfalarından biri açıldı. Üç günde güvenli bölge diye sığındıkları Srebrenitsa'da, dünyanın gözleri önünde 8 binden fazla Boşnak erkek katledildi.  

11 Temmuz 1995 insanlık tarihinin en karanlık günlerinden biridir. Bosna-Hersek ile Sırbistan'ın sınırındaki o kentte, o sınır çizgisinde, insanlık tarihinin kanlı katliamlarından biri yaşandı. Üç günde Srebrenitsa'da 8 binden fazla Boşnak erkek katledildi. 30 bin Boşnak kadın, çocuk ve yaşlı yerlerinden edildi. İsmini bu sınır şehirden alan soykırımının üstünden tam 30 sene geçti.

İŞKENCEYE MARUZ KALIP, ÖLDÜRÜLDÜLER

Srebrenitsa, Hollanda Görev Kuvveti’nin kontrolündeydi. Binlerce Boşnak’ın sığındığı, Hollanda askerlerinin kontrolündeki kent, Ratko Mladiç komutasındaki Sırp güçleri tarafından kuşatıldı.

Binlerce Boşnak erkek, kadın ve çocuk, Srebrenitsa'nın hemen dışındaki Potocari'de bulunan Hollandalı askerlerin denetimindeki BM Barış Gücü Karargahına sığındı. Hollandalı askerler karargaha sığınanlara burada güvende olacaklarını söyledi. Ancak askerler Bosnalı Sırp güçlerin kampı kuşatması üzerine binlerce Boşnağı Sırplara teslim etti.

Tuzla'ya göç etmeye çalışan Bosnalılardan üçte ikisi Sırp askerlerinden kaçamadı. İşkenceye maruz kaldı, öldürüldü. Onlardan geriye bugüne dek 94 toplu mezar bulundu. Onların kaçış rotası bugün "barış yolu" olarak anılıyor. Soykırımda ölenleri anmak için her yıl yeniden yürünüyor.

Srebrenitsa'da yaşananlar nedeniyle eleştirilerin hedefi olan Birleşmiş Milletler, geçen yıl, yani tam 29 yıl sonra, 11 Temmuz'u "Srebrenitsa Soykırımı"nı anma günü ilan etti.

Bu eleştiriler karşısında en dikkat çekici açıklamalardan birini, 1999'da dönemin BM Genel Sekreteri Kofı Annan yapmıştı. Annan, “Birleşmiş Milletler'in Bosna'daki deneyimi tarihimizin en zor ve acı deneyimlerinden biriydi. Barış ve adalete ulaşma fırsatlarının kaçırılmasından hiç kimse bizim kadar pişman olamaz. Hiç kimse, uluslararası toplumun, acıları durdurmak ve bu kadar çok kurban veren bir savaşı sona erdirmek için kararlı adımlar atma konusundaki başarısızlığından bizim kadar yakınmıyor." demişti.

DÜNYANIN GÖZÜ ÖNÜNDE YAŞANAN İLK SOYKIRIMDI

2007’de Uluslararası Adalet Divanında Srebrenitsa'da olanları soykırım olarak kabul etti. Bosna’da kadınlara yönelik cinsel şiddet, soykırımda stratejik bir yöntem olarak kullanıldı. Toplu cinsel istismar, uluslararası mahkeme tarafından ilk kez tanındı ve yargılandı.

Srebrenitsa, tüm dünyanın gözü önünde yaşanan ilk soykırımdı. O gün yaşanan acılar, yenilerinin önüne geçmeye yetmedi.

Çünkü Srebrenitsa'da yaşananların bir benzeri, 30 yıl sonra bugün Gazze'de yaşanıyor.