Çeçenistan'ın bağımsızlık sembolü şehit 'Cahar Dudayev'

BURSA ARENA / Haber Merkezi

Çeçenistan’ın bağımsızlık mücadelesinin simge lideri Cahar Dudayev, bundan tam 25 yıl önce bugün Ruslar tarafından şehit edildi. Çeçenistan’ın ve Rus emperyalizmi altında yaşayan tüm sömürülen halkların unutulmaz ismi olan Cahar Dudayev, bugün halen önemini koruyan bir isim. Dudayev’in halkı için ettiği, “Her Çeçen bir generaldir, ben sadece milyon birincisiyim” sözleri hafızalara kazınmıştı.

Cahar Dudayev, 15 Şubat 1944 yılında Çeçenistan’ın Yalhara adlı köyünde dünyaya geldi. Dünyaya geldikten çok kısa bir süre sonra Sovyetler Birliği’nin kanlı diktatörü Josef Stalin, tüm Çeçen ve İnguşları tıpkı Kırım Tatarları gibi zorunlu göçe tabi tuttu. Bunun sonucunda Dudayev, yaşamının ilk 13 yılını Kazakistan’da sürgünde geçirdi. Ailesi Çeçenistan’a 1957 yılında geri dönebildi.

DUDAYEV’İN SOVYET ORDUSUNDA YÜKSELİŞİ VE MİLLİYETÇİLİK İLE TANIŞMASI

Çeçenistan’a döndükten sonra elektrik teknisyeni olan Dudayev bölgenin önemli şehirlerinden olan Vladikavkaz’da elektrik-elektronik eğitimi aldı. Bunun ardından Moskova’nın güney doğusundaki Tambov şehrinde Askeri Havacılık Okulu’na girerek savaş pilotluğu eğitimi aldı ve 1966 yılında buradan mezun oldu. Buradan sonra 1971-74 yılları arasında Sovyetler Birliği’nin prestijli okullarından Gagarin Hava Kuvvetleri Akademisi’nde eğitim gördü.

Dudayev, Sovyetler Birliği Hava Kuvvetlerinde görev yaptı. Burada Tümgenerallik rütbesine ulaşan ilk Çeçen general oldu. Estonya’da garnizon komutanlığına atandı ve Sovyetler Birliği’nin çöküş döneminde burada yaşadı. Estonca öğrenen Dudayev, Eston milliyetçiliğine burada büyük bir tolerans gösterdi. Kendisine verilen Eston televizyonunu ve parlamentosunu kapatma emirlerini yerine getirmedi. Bunun ardından Dudayev, güçlerini Estonya’dan çekip Sovyet ordusundan istifa etti.

DUDAYEV, BAĞIMSIZ ÇEÇENİSTAN’IN LİDERİ OLDU

Mayıs 1990’da Çeçenistan’ın başkenti Grozni’ye dönen Dudayev burada yerel politikaya adımını attı. Kendisi Sovyetlerin dağılma sürecinde kurulan Çeçen Halkı Kongresi’nin muhalefet grubunun lideri oldu ve Çeçenistan’ın Sovyetler Birliği’nden ayrı egemen bir devlet olmasını savundu. Ağustos 1991’de Çeçen-İnguş Özerk Bölgesi’nin komünist lideri Doku Zavgayev, Mihail Gorbaçov’a yönelik KGB darbe girişimine destekte bulundu. Ancak darbenin başarısız olması sonucunda Dudayev ve destekçileri, Zavgayev yönetimine karşı harekete geçti. 6 Eylül 1991’de Çeçen Halk Kongresi militanları yerel Yüksek Sovyet oturumunu işgal etti ve Çeçen İnguş Sovyet Özerk Cumhuriyeti hükumetini dağıttıklarını ilan etti.

Ekim 1991’de yapılan referandum ile birlikte Cahar Dudayev, bağımsız Çeçenistan Cumhuriyeti’nin Cumhurbaşkanı oldu. Kasım 1991’de Rusya Devlet Başkanı Boris Yeltsin, Grozni’ye asker sevk etti ancak Dudayev’in güçleri onları havalimanında kuşatma altına alarak bölgeye intikal etmelerini engelledi. Rusya, Çeçenistan’ın bağımsızlığını tanımayı reddetti ancak güç kullanmada tereddüt etti. Bu noktada Çeçenistan de facto (fiilen) bağımsız bir devlet haline geldi.

DUDAYEV: RUSYA’YA KARŞI VERİLEN AMANSIZ MÜCADELENİN KAHRAMANI

1993 yılında Çeçenistan tam bağımsızlığını ilan ettiğini duyurdu. Rusça’nın Çeçen okullarında okutulması durduruldu. Çeçence’nin artık Kiril alfabesi yerine Latin alfabesi ile yazılmasına karar verildi. Dudayev ayrıca her vatandaşa silahlanma hakkı verdiğini duyurdu. Bunların sonucunda Rusya bir süredir planladığı Çeçenistan operasyonunu 1 Aralık 1994’te Grozni Havalimanı’nı bombalayarak başlattı. Buna karşılık Çeçenistan, Rusya’ya savaş ilan ettiğini duyurdu.

Dudayev, bu noktadan sonra ülkenin güneyine yerleşerek Çeçen direnişini yönetti. Dudayev, Çeçen birliklerinin gayri nizami savaş düzenine geçmelerini ve ülkenin her bir köşesinde Rus işgalcilerine karşı yıldırma savaşı uygulamaları emrini verdi. Çeçenistan bu süreç boyunca büyük mücadeleler vererek Rus güçlerine ciddi kayıplar yaşattı. Dudayev süreç içerisinde Çeçen halkının efsanevi lideri haline geldi.

DUDAYEV’İN MİRASI

21 Nisan 1996’da ise Dudayev’in bir uydu telefonu ile yaptığı görüşme sırasında, Rus istihbaratı ve Rus gözlem uçakları tarafından konumu açığa çıkarıldı. Dudayev, iki lazer güdümlü füze saldırısı sonucunda şehit edildi. Dudayev’in şehadet haberi, ünlü Çeçen komutan Şamil Basayev tarafından duyuruldu. Dudayev, hayatını Çeçenistan’ın bağımsızlığına adayan biri olarak hafızalara kazındı. Cahar Dudayev, ayrıca radikal dinci gruplara mesafesi ile de biliniyordu. Dudayev’e göre Çeçenistan davası temelinde ulusal bir mesele olarak kalmalıydı.

QHA