Günümüzde hergün biraz daha kötüye giden her alandaki kirliliklere baktıkça, Anadolu'nun terbiye altyapısındaki mihenk taşlarından Pir Ahi Evran Hazretleri geliyor aklıma.. Ve yine bir kez daha paylaşmak istiyorum..; 13. yüzyıl Anadolu’sunda Hacı Bektaşi Veli ile sık sık istişarelerde bulunarak, bir rivayete göre Onun tavsiyesiyle (günümüzün ticaret odaları, esnaf odaları gibi) “Ahilik Teşkilatı” nı kuran Ahi Evran..
Çoğu insanımız belki duymuştur adını; ya da mutlaka ki bizlerden daha detaylı bilenler de vardır. Ben yine de hiç duymayanlar ya da şöyle bir çala duymuş ve bilmiş gibi yapanlar için biraz detay bilgiler vereyim. Birilerinin kulağında bir çınlamaya, birilerinin gönlünde de zerre kadar bir titreşime vesile olsak, ne mutlu bizlere;
Bir kişinin Ahilik Teşkilatına girebilmesi için 7 yasak ve bunların yerine de 7 güzel ilke koymuşlar.. Bazı türkçe olmayan kelimeleri anlamlarına uyarlarsak, bakın bunlar nelermiş;
1- Cimrilik kapısını bağlamak, iyilik ve yardım kapısını açmak, 2- Kahır ve zulüm kapısını bağlamak, yumuşak huy ve sükunet kapısını açmak, 3- Hırs kapısını bağlamak, kanaat ve rıza kapısını açmak, 4- Tokluk ve lezzet kapısını bağlamak, nefisle mücadele kapısını açmak, 5- Halktan yana kapısını bağlamak, Hak'tan yana kapısını açmak, 6- Gereksiz söz ve bozuk davranış kapısını bağlamak, marifet kapısını açmak,
7- Yalan kapısını bağlamak, doğruluk kapısını açmak..
Görüyoruz ki “güzel ahlaklı ve erdemli insan” olmanın, yine “toplum olarak kardeşçe yaşamanın” yolu bu kurallara bağlanmıştır.
Düşünebiliyor musunuz, günümüzde bile insanoğlunun çoğunu aklına bile getiremediği, getirse de bir türlü uyamadığı bu güzel hasletler; Ahi Evran eliyle 800 yüzyıl önce terbiye ve ahlak ilkeleri olarak benimsenmiş, yaşanmış ve yaşatılmıştır..
Geçen yıllarda yayınlanmış bir inceleme yazımda da bahsettiğim gibi Ahi Evran’dan insanlığa miras o kadar güzellikler var ki, birkaç tanesini anmak isterim;
Eline, beline, diline sahip ol; kalbini, kapını, alnını açık tut..
Ahi’nin eli, kapısı, sofrası açık; gözü, beli ve dili kapalı olmalı..
Eşine, işine, aşına özen göster..
Harama bakma, haram yeme, haram içme..
Doğru, sabırlı, dayanıklı ol, yalan söyleme..
Büyükten önce söze başlama, kimseyi kandırma, kanaatkar ol..
Dünya malına tamah etme, yanlış ölçme - eksik tartma..
Kuvvetli ve üstün durumda iken affetmesini, hiddetli iken yumuşak davranmasını bil ve kendin muhtaç iken bile başkalarına verecek kadar cömert ol..
*****
Her biri ayrı birer kıymet, her biri ayrı birer zenginlik; tabii anlayabilene ve uyabilene..